1. Pengakuan Bersejarah Malaya: Sabah & Sarawak Mempunyai Hak untuk Keluar dari Malaysia

 Presiden Parti Bumi Kenyalang (PBK), Voon Lee Shan, dan Presiden Sabah Sarawak Rights – Australia New Zealand (SSRANZ), Robert Pei, menyambut baik kenyataan terus terang dan tidak pernah berlaku sebelum ini oleh bekas Menteri Undang-Undang, Datuk Zaid Ibrahim, yang menyatakan bahawa jika Sabah dan Sarawak tidak berpuas hati dengan MA63, mereka “sepatutnya keluar dari persekutuan, seperti Singapura.”

Ini adalah kali pertama seorang tokoh perundangan Malaya terkemuka secara terbuka mengesahkan bahawa: Tiada halangan undang-undang yang menghalang Sabah dan Sarawak daripada keluar dari Malaysia.

Kenyataan Zaid secara langsung menyokong pendirian PBK–SSRANZ yang telah lama dipegang bahawa:

• Hak penentuan nasib sendiri Sabah dan Sarawak tidak pernah terpadam,

• MA63 tidak pernah dibentuk secara sah di bawah undang-undang antarabangsa,

• dan tuntutan Malaysia ke atas Sabah dan Sarawak cacat dari segi undang-undang dan dipaksakan secara sejarah.

Kenyataan Zaid mendedahkan dekad-dekad dakwaan palsu bahawa pemisahan adalah “haram,” “menghasut,” atau “mustahil.” Hakikatnya, Malaysia bukanlah kesatuan sukarela, tetapi dipaksakan oleh Malaya ke atas Sabah dan Sarawak. Buat kali pertama, orang dalam kanan Malaya telah mengesahkan secara terbuka apa yang telah lama diperjuangkan oleh PBK dan SSRANZ.

---

 

2. Komen ‘Beban’ Zaid Mendedahkan Pemikiran Kolonial Malaya — Beban Si Lelaki Coklat (Brown Man’s Burden)

 

Zaid seterusnya mendakwa bahawa Sabah dan Sarawak adalah “beban” kepada Malaya. Istilah ini bukan sahaja menghina — ia mempunyai beban sejarah.

Ia mengulangi doktrin kolonial Rudyard Kipling iaitu “Beban Si Lelaki Putih” (White Man’s Burden), di mana subjek kolonial digambarkan sebagai tanggungan yang rendah dan membebankan kos. Hari ini, nampaknya tuan kolonial kulit putih telah digantikan oleh tuan kulit coklat.

Tetapi realiti sejarah adalah sebaliknya: Malaysia yang menjadi beban kepada Sabah dan Sarawak — bukan sebaliknya.

Wilayah-wilayah Borneo telah membekalkan minyak, gas, balak, wilayah, kedalaman strategik, pemberat elektoral, dan legitimasi budaya. Malaya telah mengekstrak sumber-sumber ini sambil memulangkan hanya sebahagian kecil daripada apa yang terhutang.

Kenyataan Zaid secara tidak sengaja mendedahkan logik neo-kolonial yang menjadi inti pati persekutuan Malaysia: Sabah dan Sarawak dijangka menyumbang, mematuhi, dan berdiam diri.

Oleh itu, PBK dan SSRANZ menganggap komen Zaid sebagai:

• Pengakuan terhadap sikap Malaya,

• Pengesahan kebergantungan Malaya terhadap sumber Borneo, dan

• Pengesahan bahawa Sabah dan Sarawak layak — dan mempunyai — hak untuk kemerdekaan.

---

 

3. Reaksi Datuk Fazzrudin dan Premier Abang Johari Tersasar — Kerana Ia Melindungi Struktur Kuasa GPS

 

ADUN GPS Sarawak, Datuk Fazzrudin Abdul Rahman, menyerang Zaid, menyifatkan kenyataannya sebagai “tidak bertanggungjawab” dan “berbahaya.”

Kritikan ini boleh diramalkan. Pemimpin yang sejajar dengan Persekutuan mesti mempertahankan Malaysia kerana kuasa mereka bergantung padanya.

Tetapi fakta-fakta tidak dapat dinafikan:

• Komen Zaid bukan menghasut,

• bukan mengganggu kestabilan,

• dan sepenuhnya konsisten dengan undang-undang antarabangsa,

• konsisten dengan kata-kata Tunku Abdul Rahman sendiri,

• dan konsisten dengan sejarah perlembagaan Malaysia.

“Semangat MA63” Premier Abang Johari Adalah Fiksyen Politik Premier Abang Johari mendakwa bahawa menolak MA63 memusnahkan “semangat Malaysia.” Ini adalah palsu:

• Tiada semangat dalam perjanjian yang tidak pernah dihormati atau tidak sah sejak awal.

• Pindaan 2022 tidak mengesahkan MA63 yang void ab initio (tidak sah sejak awal).

• Sarawak mahupun Sabah tidak pernah mengadakan referendum atau memilih Malaysia secara demokratik, walaupun selepas penilaian PBB di bawah Persetiaan Manila dan Perjanjian Damai Jakarta (1966) yang menetapkan referendum.

Mencadangkan sebaliknya adalah menulis semula sejarah.

Apa yang benar-benar “berbahaya” adalah penafian berterusan terhadap autonomi Borneo dan penentuan nasib sendiri yang sebenar, bukannya pengakuan jujur bahawa Sabah dan Sarawak mempunyai hak untuk keluar.

---

 

4. MA63 Tidak Boleh Ditulis Semula — Sabah dan Sarawak Mesti Merdeka Dahulu

 

Dakwaan bahawa MA63 boleh “dimansuhkan” atau “ditulis semula” mengabaikan undang-undang: Malaysia tidak boleh wujud tanpa MA63, namun perjanjian itu tidak sah sejak awal (void ab initio), dibentuk secara cacat, dan berulang kali dilanggar. Malaysia tidak boleh wujud secara sah tanpa MA63. Namun MA63 adalah:

• tidak sah di bawah undang-undang antarabangsa,

• cacat dalam pembentukannya,

• berulang kali dilanggar, dan

• dipersenjatai untuk menentang wilayah yang sepatutnya dilindungi.

Pelanggaran Utama:

• MA63 dirundingkan dan ditandatangani di bawah peraturan darurat, semasa pemberontakan anti-Malaysia Brunei dan Darurat Tanah Melayu yang berpanjangan (1948–1978). Malaysia sendiri kekal di bawah undang-undang darurat dari 1963 hingga 2011.

• MA63 adalah tidak sah sejak awal (void ab initio) dan tidak mempunyai kuasa undang-undang. Ia tidak pernah menjadi perjanjian antarabangsa yang sah, tidak boleh disahkan atau diaktifkan semula, dan oleh itu pemindahan Sabah dan Sarawak oleh British ke dalam Malaysia adalah tidak sah di sisi undang-undang. Pada masa itu, kedua-dua wilayah masih merupakan Tanah Jajahan Mahkota British tanpa kapasiti membuat perjanjian di bawah Statute of Westminster 1931.

• Perjanjian Rahsia UK–Malaya pada 31 Julai 1962 telah menentukan pembentukan Malaysia setahun penuh sebelum MA63 ditandatangani.

• Penilaian PBB telah dikompromi, dilakukan tergesa-gesa, dan dipintas oleh pengisytiharan pramatang Tunku Abdul Rahman mengenai “Hari Malaysia” pada 16 September 1963, semasa misi PBB masih berlangsung.

• Resolusi UNGA 1514 dan 1541 telah dilanggar, kerana tiada referendum atau tindakan penentuan nasib sendiri yang tulen pernah dijalankan di Sabah atau Sarawak.

• MA63 tidak didaftarkan dengan Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu sehingga tahun 1970, mencerminkan kekurangan kedudukan undang-undang antarabangsanya pada masa pelaksanaan. Ia juga tiada dalam perlembagaan persekutuan Malaysia dari 1963 hingga 2002, mengukuhkan kesimpulan bahawa Malaysia tidak pernah dibentuk secara sah atau berkesan di bawah undang-undang antarabangsa.

Oleh itu, asas Malaysia terletak pada perjanjian yang tidak sah, dipaksakan tanpa persetujuan, dan dibina di bawah syarat darurat yang bersifat paksaan.

---

 

5. Kenyataan Zaid Mengesahkan Pendirian PBK–SSRANZ: Kemerdekaan Adalah Laluan yang Sah dan Mengikut Undang-Undang

 

Selama beberapa dekad, ahli politik Sabah dan Sarawak yang bersekutu dengan Kuala Lumpur bertegas:

• “pemisahan adalah haram,” (Bukan syarat untuk persekutuan sukarela dan oleh itu hak intrinsik untuk keluar pada bila-bila masa)

• “Malaysia adalah kekal,” (Tiada aturan kolonial boleh kekal, cth. Kes Timor Timur & Chagos)

• “penentuan nasib sendiri tidak terpakai.” (Malaysia adalah de-kolonisasi yang belum selesai dan penentuan nasib sendiri adalah hak yang tidak boleh dipisahkan).

Kenyataan Zaid menghancurkan dakwaan ini. Beliau mengesahkan apa yang telah dikatakan oleh PBK dan SSRANZ selama bertahun-tahun: Sabah dan Sarawak boleh meninggalkan Malaysia — secara sah, damai, mengikut perlembagaan — sama seperti yang dilakukan oleh Singapura.

Ini mencerminkan apa yang dikatakan oleh PM Tunku Abdul Rahman pada 18 Julai 1962 bahawa jika Sabah dan Sarawak tidak gembira, mereka boleh keluar dari kesatuan itu, dan Pengerusi IGC Lord Lansdowne berkata sebagai respons kepada soalan yang sama mengenai keluar: "mana-mana Negeri yang secara sukarela memasuki persekutuan mempunyai hak intrinsik untuk memisahkan diri mengikut kehendak."

Jika Malaya kini melihat wilayah Borneo sebagai “beban,” maka justifikasi moral, politik, dan undang-undang untuk persekutuan berterusan runtuh. Sudah tiba masanya untuk bertanya: Mengapa kekal dalam persekutuan di mana kita tidak dikehendaki, tidak dihormati, dan dieksploitasi?

---

 

6. Mitos “Rakan Kongsi Sama Taraf”: Rekaan Malaya untuk Memastikan Borneo Patuh

 

Pemimpin Sarawak dan Sabah sering bercakap tentang “perkongsian sama taraf,” tetapi:

• Ia tidak muncul di mana-mana dalam MA63.

• Ia adalah slogan politik British/Malaya, bukan jaminan perlembagaan.

• Malah Lord Cobbold memberi amaran bahawa jika janji perkongsian sama taraf dilanggar, tuntutan Borneo untuk kemerdekaan akan meningkat.

• Rakan kongsi sama taraf dalam konteks membuat perjanjian membayangkan bahawa semua pihak mesti mempunyai kedudukan yang sama sebagai negara merdeka, yang mana Singapura, Borneo Utara dan Sarawak bukan. Mereka masih merupakan tanah jajahan (sehingga 16/09/63) dan bukannya negara berdaulat dengan kapasiti undang-undang untuk membuat perjanjian. Kemasukan mereka sebagai penandatangan MA63 menjadikan perjanjian itu tidak sah sejak awal (void ab initio).

Hari ini, ramalan Lord Cobbold telah menjadi kenyataan. Naratif “rakan kongsi” telah digunakan untuk menenangkan Borneo — bukan untuk memperkasakannya.

---

 

7. Pemeliharaan Malaysia vs. Realiti Politik

 

Seruan untuk memelihara Malaysia dan menegakkan MA63 mengabaikan realiti yang dihadapi oleh Sabah dan Sarawak. Fakta-fakta jelas:

• MA63 adalah perjanjian yang gagal,

• Malaysia adalah persekutuan yang gagal, dan

• “Memulihkan” MA63 adalah mustahil tanpa rundingan semula sepenuhnya — yang Malaya tidak akan pernah terima.

Pelanggaran berulang Malaya telah menamatkan pakatan perlembagaan asal. Kekal di Malaysia di bawah ilusi “perkongsian sama taraf” hanya mengukuhkan dominasi GPS dan memanjangkan ketundukan Borneo. Nasionalis sejati menyedari bahawa Sabah dan Sarawak mesti menuntut semula penentuan nasib sendiri sepenuhnya untuk menjamin keadilan, kesaksamaan, dan autonomi tulen.

---

 

8. Inti Pati Undang-Undang Antarabangsa

 

Di bawah undang-undang antarabangsa: Sabah dan Sarawak mempunyai:

• Hak untuk penentuan nasib sendiri,

• Hak untuk kemerdekaan,

• dan Hak untuk keluar dari perjanjian yang cacat, dilanggar, atau dirundingkan secara paksaan.

Tuntutan Malaysia dilemahkan kerana:

• MA63 adalah void ab initio (tidak sah sejak awal),

• tiada persetujuan yang sah diperolehi,

• proses PBB dikompromi,

• dan syarat perjanjian telah dilanggar secara asas.

Tiada sebarang retorik politik yang dapat menghapuskan fakta-fakta ini.

---

 

9. Kesimpulan: Zaid Telah Membuka Pintu — Borneo Tidak Boleh Menutupnya tetapi Mesti Melaluinya

 

Kenyataan Zaid Ibrahim — sama ada disengajakan atau tidak — telah melakukan apa yang tidak berani dilakukan oleh pemimpin GPS:

• Mendedahkan sikap neo-kolonial Malaya,

• Mengesahkan hak keluar Borneo,

• Mencetuskan perbualan nasional yang sudah lama tertunggak, dan

• Mengesahkan pendirian PBK–SSRANZ yang telah lama dipegang.

Sabah dan Sarawak kini menghadapi pilihan: Kekal dalam persekutuan di mana kita dianggap beban — atau menuntut semula kedaulatan yang tidak pernah diserahkan secara sah.

PBK dan SSRANZ memilih yang terakhir. Dan kami menjemput semua rakyat Sabah dan Sarawak — merentasi parti, komuniti, dan generasi — untuk meneliti bukti, memahami sejarah, dan berdiri untuk masa depan.

Kami berdiri untuk kemerdekaan, maruah, dan penentuan nasib sendiri Sabah dan Sarawak.

Dikeluarkan pada 25/11/25 oleh: Voon Lee Shan, Presiden, Parti Bumi Kenyalang (PBK) dan Robert Pei, Presiden, Sabah Sarawak Rights – Australia New Zealand (SSRANZ)